ဒီလိုမ်ိဳး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာပဲ လူပါး၀လို႔ရမယ္။ အဲ့ဒီလို ဆိုင္းဘုတ္ေတြေရးထားတဲ့ ဆိုင္ေတြရဲ႕ ဇာတ္သိမ္း မၾကာခင္လာေတာ့မယ္ဗ်
ဒီေန႔ ကြၽန္ေတာ္ ဆိုင္တစ္ဆိုင္မွာ ႏြားႏို႔ထြက္ဝယ္တယ္။ ႏြားႏို႔ တစ္ပိႆာေပါ့။ ၅၀ သားႏွစ္ထုပ္ ပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ ဝယ္ၿပီးေတာ့မွ သတိရတယ္။ ၂၅ သား ႏွစ္ထုပ္တြဲယူရင္ ေကာင္းမလားလို႔။
ဒါနဲ႔ အေရာင္းေကာင္တာက မိန္းကေလးကို ေျပာတယ္။ ေဈးဝယ္သူေတြလည္း ရွင္းေနတာကိုး။
“ဟိုႏွစ္ထုပ္နဲ႔ ဒီတစ္ထုပ္ အတူတူပဲဆိုေတာ့ လဲလိုက္မယ္ေနာ္” “လဲလို႔ မရဘူး” “အတူတူပဲ မဟုတ္လား” “ဟိုမွာ ေရးထားတယ္” သူျပတဲ့ စာကို ဖတ္ၾကည့္ေတာ့ “ဝယ္ၿပီးပစၥည္း ျပန္မလဲေပးပါ”တဲ့။
ဆိုင္ထဲကလည္းမထြက္ရေသးဘူး။ ပိုက္ဆံေပးၿပီး႐ုံပဲ ရွိေသးတယ္။ အမ်ိဳးအစားတူ၊ေဈးႏႈန္းတူကိုပဲ လဲတာ။ သူ႔အေနနဲ႔ အဆင္မေျပတာ ရွိခ်င္ရွိမွာပါ။
ဒါေပမဲ့ Customer ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ဘာလို႔ မျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ရမွာလဲ။ ေရာင္းသူနဲ႔ ဝယ္သူ ဘယ္သူက အေရးပါလဲ။ ေမးခြန္းေတြအမ်ားႀကီး ေပၚလာပါတယ္။
ဖတ္ဖူးတဲ့ တစ္ခါက အေၾကာင္းအရာတစ္ခုကို တင္ျပလိုတယ္။ သူေရးထားတဲ့အတိုင္း တင္ျပပါမယ္။
“ကြၽန္ေတာ္ငယ္ငယ္က ေက်ာင္းအားရက္ေတြမွာ အေဖ့ကို ကူညီတဲ့အေနနဲ႔ ဆိုင္ထိုင္ေပးရပါတယ္။ အေဖကလည္း ကြၽန္ေတာ့္ကို အလုပ္သင္အေနနဲ႔ လုပ္ခေပးပါတယ္။
အေဖ့ဆိုင္က ပရိေဘာဂေတြ ေရာင္းတဲ့ဆိုင္ပါ။ တစ္ခါမွာ အမ်ိဳးသမီးႀကီးတစ္ေယာက္ဟာ ဆိုင္ေရွ႕မွာ သူ႔ရဲ႕ကားကို ရပ္ၿပီး ဆိုဖာတစ္လုံးကို ကြၽန္ေတာ့္ကို ခ်ေစတယ္။
ကြၽန္ေတာ္က ဆိုဖာကို ဆိုင္ထဲသြင္းလိုက္ပါတယ္။ “ဘာမွ မၾကာေသးဘူး ပ်က္ၿပီ။ ေဘာက္ခ်ာေတာ့ မပါဘူး။ ျပင္ေပးလို႔ရလား” “ရပါတယ္” အေဖက ဆိုဖာကုလားထိုင္ကို စစ္ေဆးၿပီး “နက္ျဖန္လာယူပါ”လို႔ မွာလိုက္တယ္။ အေဖက ျပင္ေပးတယ္။
ကြၽန္ေတာ္က ကုလားထိုင္ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မ်က္ႏွာခ်င္းဆိုင္ ဆိုင္ကျဖစ္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ “အေဖ။ ဟိုဘက္ဆိုင္က ကုလားထိုင္ပဲ” “ဟုတ္တယ္ေလ။ ငါသိပါတယ္”
“ဒါဆို အေဖဘာလို႔ ျပင္ေပးတာလဲ” “ငါက ဒါေလာက္ေတာ့ ျပင္တတ္တာကိုး”
“အေဖအမ်ိဳးသမီးႀကီးကို ပိုက္ဆံေတာင္းဦးမွာလား” “မေတာင္းပါဘူး။ သူဝယ္သြားတာတစ္ႏွစ္ေတာင္ မျပည့္ေသးဘူး ေျပာတယ္။ ဒီမွာၾကည့္။ အသစ္ႀကီး။ တစ္ခုခုေၾကာင့္ ဒီလို ပ်က္သြားတာ”
အေဖက စိတ္ရွည္လက္ရွည္ ျပင္ေပးလိုက္တယ္။ ေနာက္တစ္ေန႔မွာအမ်ိဳးသမီးႀကီးက သူ႔ခုံသူ လာယူသြားတယ္။ တစ္ပတ္ေလာက္ၾကာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးႀကီး ျပန္လာတယ္။
“ေဆာရီးပဲ။ ကြၽန္မ ဆိုင္မွားၿပီး ျပင္ခိုင္းလိုက္တာ။ တကယ္ေတာ့ကြၽန္မ မသိလိုက္ဘူး။ ကြၽန္မေယာက္်ား ခရီးက ျပန္ေရာက္ေတာ့ သူေျပာျပမွ သိတယ္။ သူက ကြၽန္မကို အျပစ္တင္တယ္” အေဖက ၿပဳံးေနတယ္။
“ရွင္ ဆိုင္မွားေနတာကိုသိမွာေပါ့” “သိပါတယ္။ ေအာက္ဘက္မွာ ဆိုင္တံဆိပ္ ပါတာပဲ” “ကဲပါ။ ကြၽန္မဘယ္ေလာက္ ေပးရမလဲ” “မလိုပါဘူး” “ဘာျဖစ္လို႔လဲ” “အေသးအမႊားေတြပဲေလ။
ဒီလိုျပင္ေပးဖို႔ ကြၽန္ေတာ္တို႔ ပရိေဘာဂသမားေတြမွာ တာဝန္ရွိပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး ခင္ဗ်ားအေနနဲ႔လည္း ဒီခုံကို ဟိုသယ္ဒီသယ္လုပ္ရတာ အဆင္မွ မေျပတာပဲ”
အေဖေျပာေတာ့ အမ်ိဳးသမီးသေဘာေပါက္ၿပီး ျပန္သြားတယ္။ ႏွစ္ေတြၾကာသြားေတာ့ ကြၽန္ေတာ္လည္း အေဆာင္ကို ေျပာင္းေနခဲ့တယ္။
ေက်ာင္းကဘြဲ႕ရၿပီး အိမ္ကိုျပန္ေရာက္ေတာ့ ကြၽန္ေတာ္ ကိုယ္ပိုင္အလုပ္ကို မလုပ္မီ အေဖ့ဆိုင္မွာ ထိုင္ေပးပါတယ္။
တစ္ရက္မွာ သူရဲ႕ဆိုဖာခုံကို ဆိုင္မွားျပင္ခိုင္းတဲ့ အမ်ိဳးသမီးသမီးႀကီးေရာက္လာတယ္။ အေဖ့ကို ၿပဳံးၿပီး ႏႈတ္ဆက္တယ္။ သူတစ္ေယာက္ထဲ မဟုတ္ဘူး။ ေနာက္မွာ လူအခ်ိဳ႕လည္း ပါလာတယ္။
“ဒါက ကြၽန္မေျမးေတြ။ သူတို႔ မဂၤလာေဆာင္ၿပီး အိမ္သစ္အတြက္ ပရိေဘာဂလိုခ်င္လို႔ပါ” သူတို႔ ကက္တေလာက္ေတြကို ၾကည့္ၿပီး ပစၥည္းေတြ မွာသြားတယ္။
သူတို႔ျပန္သြားေတာ့ အေဖ့ကို ေမးတယ္။ “မိတ္ေဆြေတြ ျဖစ္သြားလား” “ဟုတ္တယ္။ ဒီအမ်ိဳးသမီးႀကီးက လူမႈကြန္ရက္မွာ အေရးပါတဲ့ တစ္ေယာက္ပဲ။
သူက ေဖာက္သည္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွာေပးတယ္” “အေဖ့ ပစၥည္းေတြလည္း ေကာင္းတာကိုး” “ပစၥည္းေကာင္း႐ုံနဲ႔ မရဘူးသား။ စိတ္ထားလည္း ေကာင္းရတယ္။ တို႔ေဈးေရာင္းတယ္ဆိုတာ အျခားသူေတြကို ကူညီေနတာပဲမဟုတ္လား “
အေဖ့ဟာ ကြၽန္ေတာ့္ရဲ႕ ေက်းဇူးရွင္ ဆရာအစစ္အမွန္ ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒီေန႔မွာ ကြၽန္ေတာ္ဟာ သန္းႂကြယ္သူေဌးႀကီး ျဖစ္ေနပါၿပီ။ ပိုက္ဆံရွိတာထက္ လူမႈအသိုင္းအဝိုင္းထဲမွာ ေပ်ာ္႐ႊင္မႈေတြနဲ႔ ေနတတ္ဖို႔ အေဖသင္ေပးတာပါပဲ”တဲ့။
ကြၽန္ေတာ္တို႔ ကမာၻႀကီးမွာ တစ္ေနရာနဲ႔တစ္ေနရာ၊ တစ္ေယာက္နဲ႔တစ္ေယာက္ နီးကပ္လာပါၿပီ။ နယ္စည္းမျခားဆိုတာ တကယ့္ကို ျဖစ္လာၿပီပဲ။ ဒါကို Globalization လို႔ ေခၚၾကတယ္။ ကမာၻလုံးၿခဳံ ျဖစ္ထြန္းမႈေပါ့။
တစ္ေနရာက လိုတဲ့ပစၥည္းကို ေနာက္တစ္ေနရာက ပို႔ေဆာင္ေရာင္းဝယ္တာပါပဲ။ အဓိကကေတာ့ ေဈးကြက္ေပါ့။
၂၁ ရာစု ေဈးကြက္ဆိုတာ အေကာင္းဆုံးကို လိုခ်င္တဲ့ ေဈးကြက္ပါပဲ။ လူေတြဟာ ပစၥည္းေကာင္းကို သုံးခ်င္တယ္။ ေ႐ြးခ်ယ္ခြင့္ကို ရခ်င္တယ္။
မိမိကိုေလးစားတဲ့ သူေတြနဲ႔သာ ဆက္ဆံလိုတယ္။ ၁၉၆၀ ျပည့္ႏွစ္ေလာက္က ထိုင္းမွာ စီးပြားေရးျပဳျပင္ေရးေတြ လုပ္တယ္။
ထိုင္းအစိုးရက ႏိုင္ငံတကာကလူေတြကို ဖိတ္ေခါၿပီး ထိုင္းမွာ ဆိုင္ေတြဖြင့္ဖို႔ အားေပးအားေျမႇာက္ ျပဳတယ္။ ကုန္တိုက္ႀကီးေတြ ေန႔ခ်င္းညခ်င္း ေပၚလာပါတယ္။
ဒါေပမဲ့ တစ္ႏွစ္မျပည့္မီ အေနာက္တိုင္းရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြက ျပန္ထြက္ဖို႔ ျပင္ဆင္ၾကတယ္။ ဒီေတာ့ ထိုင္းတာဝန္ရွိသူေတြက ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံသူေတြကို ေမးတယ္။
“ဘာလို႔ ထြက္မွာလဲ” “ဝန္ထမ္းေတြပါပဲ။ သူတို႔နဲ႔ အလုပ္လုပ္ရတာ အဆင္မေျပဘူး” “ဝန္ထမ္းေတြကို ခိုင္းေလဗ်ာ” “ခိုင္းပါတယ္။ သူတို႔ဟာ စကား စုေျပာတယ္။
ေဖာက္သည္သည္ေတြလာရင္လည္း ေခ်ေခ်ငံငံ မဆက္ဆံဘူး” “ဘယ္လိုမ်ိဳးလဲ” “ပစၥည္းတစ္ခုျပခိုင္းရင္ ေဈးႀကီးတယ္ေနာ္၊ ဝယ္ႏိုင္လို႔လား ဆိုတဲ့ ပုံစံမ်ိဳးနဲ႔ ဆက္ဆံတယ္” “သူတို႔ကို သေဘာေပါက္ေအာင္ ေျပာလို႔မရဘူးလား”
“မရဘူး။ တစ္ခါတစ္ခါ သူတို႔အခ်င္းခ်င္း စကားေျပာေနတယ္။ ေဖာက္သည္ေတြကိုလည္း ျပန္ျငင္းတာ ရွိတယ္” “သူတို႔က ရွင္းျပတာ ေနမွာေပါ့” “ဟုတ္မွာပါ။ ဒါေပမဲ့ေဖာက္သည္က ဘာမွမသိဘူးဆိုတာ မလုပ္ရဘူးေလ။
Customer is always right ဆိုတဲ့စကား ရွိတယ္” “ေဖာက္သည္က မွားေနရင္ေကာ” “မွားတာေတြ ရွိမွာပါ။ ဒါေပမဲ့ ေဈးေရာင္းတဲ့သူေတြက ဒါကို ေထာက္ျပစရာ မလိုဘူးေလ။ သူ႔တာဝန္က ဝန္ေဆာင္မႈေပးဖို႔ပဲ”
“ခင္ဗ်ားေျပာတာ ေတာ္ေတာ္ေကာင္းတာပဲ။ ခင္ဗ်ားတို႔ ဘာလုပ္ေပးလို႔ရလဲ” “အင္း၊ ကြၽန္ေတာ္တို႔ သူတို႔ကို တစ္လႏွစ္လေလာက္ သင္တန္းေပးဖို႔ လိုတယ္”
“အဲဒီအခ်ိန္မွာ ကုန္တိုက္ကို ဘာလုပ္ရမွာလဲ” “ပိတ္ထားလိုက္ေပါ့” “ခင္ဗ်ာ” “တစ္သက္လုံး အဆင္ေျပမဲ့ကိစၥ တစ္လႏွစ္လေလာက္ေတာ့ ရင္းႏွီးရမွာေပါ့”
အဲဒီေနာက္ေတာ့ ထိုင္းကုန္တိုက္ေတြဟာ ကမာၻ႔အဆင့္ မီလာတယ္။ ေနာက္ၿပီးစားေသာက္ဆိုင္က ဝန္ထမ္းေတြကိုလည္း သင္တန္းေတြေပးတယ္။
အခ်ိဳ႕ ကို ႏိုင္ငံျခားလႊတ္ သင္တန္းေတြတက္ခိုင္းတယ္။ ဆက္ဆံေရးေတြေကာင္းၿပီး ဂ႐ုစိုက္မႈေတြနဲ႔ စာသုံးသူေတြကို အဆင္ေျပေအာင္ လုပ္ဖို႔ဆိုတာေတြကို သင္တန္းေတြမွာ သင္ေပးတယ္။
မန္ေနဂ်ာသင္တန္းေတြ၊ စီအီးအိုသင္တန္းေတြေတာင္ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြက အင္မတန္ အေရးႀကီးတယ္။ ဘာေၾကာင့္ ဒါေတြ လိုအပ္လဲ။
ေစာေစာက ကြၽန္ေတာ္ေျပာသလို Globalization ဆိုတာ ကြၽန္ေတာ္တို႔ဆီ ေရာက္လာေနၿပီ။ ေငြအား၊ လူအားနဲ႔ ဝင္လာတဲ့ လုပ္ငန္းေတြကို ကြၽန္ေတာ္တို႔ ၿပိဳင္ရမွာပဲ။
ဒီအတိုင္း ဆက္ေနရင္ေတာ့ ျမန္မာေတြဟာ အလုပ္သမားေတြပဲ ျဖစ္လာမွာေပါ့။
ဘဏ္လုပ္ငန္းေတြ၊ ဓာတ္ဆီဆိုင္လုပ္ငန္းေတြမွာ အစိုးရက သူတို႔ဝင္မတိုးႏိုင္ေအာင္ ကာကြယ္ထားတာေတြ ရွိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေရရွည္မွာ သူတို႔ကို ဖြင့္ေပးရမွာပဲ။
ဒီအခါ ခက္ခဲတဲ့ယွဥ္ၿပိဳင္မႈေတြကို ေတြ႕ရမွာပါပဲ။ ႏိုင္ငံျခားရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈကို မလြဲမေသြ လမ္းဖြင့္ေပးရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဒီေတာ့အေကာင္းဆုံးျဖစ္ေအာင္ မိမိကိုယ္ကိုယ္ မိမိတို႔ ျပင္ဆင္ထားၾကဖို႔ လိုတယ္။
ႏိုင္ငံျခားမွာ မိမိမႀကိဳက္ရင္ ဝယ္ၿပီးပစၥည္းေတြကို တစ္ပတ္အတြင္း ျပန္လဲလို႔ ရတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာ ဆိုင္ထဲကေန မထြက္ရေသးတာေတာင္ လဲလို႔မရဘူး။
“ဝယ္ၿပီးပစၥည္း မလဲေပးပါ။ က်န္ရွိပစၥည္း တာဝန္မယူ” ဆိုတာေတြနဲ႔ ႏိုင္ငံတကာေဈးကြက္ကို တိုးဖို႔မလြယ္လွေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရပါတယ္။
ေဒါက္တာခင္ေမာင္ညိဳ
(ဒီဇင္ဘာ ၆ရက္၊ ၂၀၂၀)